سینمای سعید روستایی | مروری بر فیلم های فیلمساز طبقه فرودستان
سینمای سعید روستایی، او فیلمساز و فیلمنامه نویس ایرانی است که با هنر و اندیشه خود به یکی از سینماگران نامدار ایران و جهان تبدیل شده است. او دارای مدرک کارشناسی سینما از دانشگاه سوره است که کار خود را با کارگردانی فیلم‌های کوتاهی چون شنبه، مراسم و خیابان خیلی خلوت شروع کرد.
گفته می‌شود فیلم سینمایی تحسین شده‌ی «برادران لیلا» یک بازسازی از فیلم کوتاه «مراسم» ساخته شده توسط خود این کارگردان است. با وجود نقدهای سفارشی و غیرسفارشی پرتعداد نسبت به آثار این او، سینمای سعید روستایی، یکی از پیشروترین سینماهای ایران در قرن 21 به شمار می‌رود.
روستایی در طول دوره فعالیت خود، با ساخت فیلم‌های کوتاه و سینمایی، نگاهی عمیق و بیانی خلاقانه نسبت به مسائل اجتماعی داشته است. او به طور گسترده‌ای به موضوعاتی مانند تبعیض، نابرابری، فقر و بی‌عدالتی در جامعه اشاره کرده است.
روستایی در فیلم‌های خود، از زبان سینما و سینماتوگرافی به نحو احسن استفاده می‌کند و از این طریق، داستان‌هایی را نشان می‌دهد که اکثراً به مسائل اجتماعی مربوط هستند. او موضوعات اجتماعی را به طور شفاف و به شیوه قابل فهمی به تصویر می‌کشد.
به طوری که سینمای سعید روستایی، بین مخاطب عام نیز طرفداران بی‌شماری دارد و بینندگان با قرارگیری در معرض دیدگاه وی در بیان مسائل اجتماعی، شناخت عمیق‌تری نسبت به این مسائل پیدا می‌کنند. با وجود مشکلات فراوانی که فیلمسازان در ایران دارند، او در سال‌های اخیر موفق به تولید آثار ماندگاری در سینمای ایران شده است.
او یکی از مشهورترین کارگردانان ایرانی است که به خاطر دیدگاه هنری خود درباره مسائل اجتماعی شناخته می‌شود. سبک فیلمسازی او با درک عمیق پیچیدگی‌های تجربیات انسانی، به ویژه تجربیات اقشار فرودست و رانده‌شده جامعه ایران، مشخص می‌شود. او از بابت اراده و انگیزه خود برای پیشرفت مشهور است و آثارش هم در سطح ایران و هم در سطح بین‌المللی، تحسین‌برانگیز بوده‌اند.
سعید روستایی نویسنده و کارگردان 3 فیلم سینمایی موفق به نام‌های «ابد و یک روز» (1394)، متری شیش و نیم (1397) و «برادران لیلا» (1400) بوده است. او همچنین فیلمنامه فیلم سینمایی «سد معبر» (1395) به کارگردانی محسن قرایی را نوشته است.
بیایید با بررسی فیلم‌های این کارگردان، مروری بر سینمای سعید روستایی داشته باشیم.
فیلم ابد و یک روز (1394) – سینمای سعید روستایی
اولین فیلم و یکی از فیلم‌های تحسین‌شده‌ی سینمای سعید روستایی، «ابد و یک روز» است.
فیلم داستانِ یک دختر جوان به نام سمیه (با بازی پریناز ایزدیار) را روایت می‌کند که قرار است با یک مرد ساکن افغانستان ازدواج کند. با این حال، سمیه از این بابت مردد است؛ چرا که احساس می‌کند خانواده او شرایط مساعدی ندارد.
خانواده او با درگیری‌های متعددی از جمله اعتیاد، فقر، بیکاری و مشکلات خانوادگی درگیر است. مادر خانواده مسن و بیمار است و برادران و خواهرانش همیشه با هم درگیر هستند. با وجود تمام این چالش‌ها، سمیه تصمیم دارد کنترل زندگی‌اش را در دست گرفته و خودش برای خودش تصمیم بگیرد.
«ابد و یک روز» به موضوعاتی چون هویت، خانواده و مبارزه برای استقلال در مواجهه با فرهنگ و مردم‌شناسی‌های اجتماعی می‌پردازد.
استفاده روستایی از دکوپاژ قصه‌گو و روایتگری، یک داستان ساختارمند برای نقد و بررسی مشکلاتی که خانواده‌های فرودست جامعه ایران با آن مواجه هستند، ایجاد می‌کند. این فیلم نمایانگر توانایی سینمای سعید روستایی برای ورود به مسائل اجتماعی پیچیده و ساخت فیلم‌هایی پر از اندیشه است که مخاطب را با خود همراه می‌کند.
این فیلم در زمان خود جوایز داخلی و خارجی متعددی را کسب کرد.
فیلم سینمایی متری شیش و نیم (1397)
فیلم «متری شیش و نیم»، یکی از موفق‌ترین و پرمخاطب‌ترین آثار سینمای ایران در دهه 90 است. این فیلم داستانی مملو از احساسات دارد که دردمندی‌های زندگی شهری در تهران را به تصویر می‌کشد.
«متری شیش و نیم»، که نام خود را از قیمت کفن مردگان در تهران (در سال ساخت فیلم) وام گرفته است، با بهره‌گیری از چشم‌اندازی خاص، شخصیت‌های متنوعی را در کنار هم به تصویر می‌کشد.
شخصیت‌هایی که یا جزو پست‌ترین طبقات اجتماعی بوده و از طریق اعمال غیرقانونی مانند تولید و خرید و فروش مواد مخدر شیشه، تلاش می‌کنند خود را از منجلاب فقر بیرون بکشند؛ و یا این‌که با وظیفه‌شناسی و تلاش برای دستگیری این افراد، بر ساختن جامعه‌ای سالم‌تر می‌کوشند. غافل از این‌که این جریان یک ترس ابدی برای هر دو دسته به همراه خواهد داشت.
سینمای سعید روستایی در فیلم «متری شیش و نیم»، آسیب‌های اجتماعی گوناگونی را به تصویر می‌کشد. این کارگردان با بهره‌گیری از کارگردانی، موسیقی، فیلمنامه و تیم بازیگری قدرتمند (پیمان معادی، نوید محمدزاده و …) توانسته است تجربیات خود را به شکل نوین و شگفت‌انگیزی بر روی پرده سینما به نمایش درآورد.
بازی‌های قابل باور و رئالیستیک بازیگران این فیلم، یکی دیگر از نکات مثبت «متری شیش و نیم» است. این فیلم در زمان خود، موفق به کسب رکورد دومین فیلم پرفروش تاریخ سینمای ایران شد.
فیلم برادران لیلا (1400) – سینمای سعید روستایی
«برادران لیلا» آخرین فیلم سینمای سعید روستایی است که در سال 2022 در جشنواره کن به نمایش درآمد و برنده جایزه فدراسیون بین‌المللی منتقدان فیلم (فیپرشی) شد.
داستان فیلم حول محور شخصیت لیلا (با بازی ترانه علیدوستی) می‌چرخد که در کوران مشکلات اقتصادی و تورم ارزی در ایران، زندگی خود را به مراقبت از والدین و چهار برادرش اختصاص داده است. لیلا برای خانواده‌اش یک طرح کسب و کار درنظر می‌گیرد تا آن‌ها را از فقر و بیکاری نجات دهد، اما پدر خانواده (با بازی سعید پورصمیمی) موانع زیادی سر راه او و برادرانش ایجاد می‌کند. از جمله این‌که به جای کمک به فرزندانش، تصمیم می‌گیرد کل سرمایه خود را که چهل سکه طلا است، به عنوان کادو در عروسی یکی از اقوام تقدیم کند. انگیزه او تبدیل شدن به «بزرگ فامیل» است که یک مقام من‌درآوردی در قوم آن‌هاست.
به جز نام‌های ذکر شده، برخی از مهم‌ترین بازیگران سینمای ایران از جمله نوید محمد زاده، پیمان معادی و فرهاد اصلانی در این فیلم حضور دارند.
«برادران لیلا» ساخته سینمای سعید روستایی، به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های اجتماعی ایران شناخته می‌شود که مسائل اجتماعی و ژئوپلتیک ایران را بررسی می‌کند. پس از اکران در جشنواره «کن»، بیشتر نقدهای بین‌المللی برای این فیلم مثبت بودند، با این حال توقیف این اثر در ایران و حواشی پیش آمده بر اثر اتهام تجاوز به دو نفر از بازیگران این فیلم، سایه سنگینی بر روی این فیلم به وجود آورد.
با وجود نقدهای مثبت منتقدان بین‌المللی و محبوبیت بالای این فیلم بین مردم، نقدهای کوبنده‌ای بر فرم و محتوای آن مطرح شد که اکثر این نقدها، فاقد شالوده و عناصر لازم برای نقد علمی یک اثر سینمایی هستند.
در نهایت، می‌توان گفت که با تمامی حرف و حدیث‌ها، سعید روستایی در کنار کارگردانانی چون شهرام مکری، هومن سیدی و مانی حقیقی، یکی از کارگردانان مهم نسل جدید سینمای ایران به شمار می‌آید و در آینده نیز حرف‌های زیادی برای گفتن خواهد داشت.
نویسنده: مهدی یوسفی مهر
اکتو پلتفرم جامع فعالان تئاتر و سینما
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.