تاریخچه‌ی مایم، فرانسوی ترین فرم هنر نمایشی

اگر از کسی بخواهید که یک نمونه‌ی بارز از مردان فرانسوی را توصیف کند. او فورا ویژگی هایی از قبیل داشتن سیبیل، تیشرت راه راه و یک کلاه پشمی را ذکر خواهد کرد.

بسیاری نیز به صورت سفید رنگ شده، آرایش سیاه و غلیظ، به اضافه ی دستکش‌های سفید اشاره خواهند کرد. تصویری که در ذهن آن‌هاست بی شک یک بازیگر پانتومیم یا همان مایم در فرانسه را توصیف می‌کند.

این تصور ذهنی بخش جدایی ناپذیر از فرهنگ کشور فرانسه است که به عنوان نماد ملی آن کشور شناخته می‌شود.

مایم، بیان یک داستان با استفاده از حرکات بدن است که در آن سخن و حرفی گفته نمی‌شود. این ژانر در فرانسه بسیار رایج است. در این مقاله ما به سوالات زیر پاسخ خواهیم داد.

• خاستگاه این ژانر کجاست؟
• چه کسی این ژانر را از آن فرانسه نمود؟
• مایم امروزه به چه صورت انجام می‌شود؟

خاستگاه مایم در جهان

امروزه مایم ما را به یاد فرانسوی‌هایی که صورت خود را رنگ می‌کردند می اندازد؛ اما حقیقت این است که این ژانر ریشه در تئاتر یونان باستان دارد.

در آن زمان مایم بسیار متفاوت بود. مثلا مایم بیشتر حالت دراماتورژی داشته و زندگی روزمره محور اصلی این نوع نمایش بوده است.

اگر چه مایم در زمان قدیم بیشتر با ژست‌گیری و حرکات در ارتباط بود، اما گاهی گفتار و آهنگ در آن راه میافت. انواع مختلفی از این سبک باستانی در تمرین‌های بومیان هند و ژاپن راه یافت.

این نوع از اجرا با موزیک و رقص ادغام شده، و ژست بازیگران یک داستان را نقل می‌کند.

مایم از ایتالیا تا فرانسه

همه چیز از زمانی شروع شد که رومیان یونان را فتح کردند. آن ها در آن زمان رسم و رسومات تئاتری بسیاری را وارد کشور خود کردند.

مایم در یک ژانر کمدی و محبوب به نام  کمدیا دل آرته هضم شد. در این ژانر بازیگران از حرکات آکروباتیک و نقاب استفاده می‌کردند.

ابتدای قرن شانزدهم میلادی تا اواخر قرن هجدهم، اوج شکوفایی این ژانر بود. همچنین شخصیت‌های ثابت آن دارای جلوه‌های طنز مبالغه آمیزی بوده و نمایش حاصل کار آن ها ترسیم‌گر سناریو های روزمره بود.

یک گروه نمایشی که شهر به شهر در خیابان ها مشغول اجرا بودند، کمدیا دل آرته را از از ایتالیا به فرانسه بردند.

در سال 1576 میلادی این سبک در فرانسه محبوبیت بیشتری نسبت به خاستگاه خود یافت. اما این موضوعات چه ارتباطی با مایم در عصر حاضر دارد؟

در سال 1866 میلادی این استایل تئاتری از جانب شخصی به نام دوبور ژان گاسپار دستخوش تغییراتی شد. او و گروه تئاتری که خودش جمع کرده بود، در تئاتر پاریسین، جهت اجرای کمدی و حرکات آکروباتیک استخدام شدند. اما دوبور ایده‌ای دیگر در ذهن داشت.

او صورت خود را سفید رنگ کرد کت و شلواری با دکمه های آویزان پوشید. و به عنوان یک دلقک دوست داشتنی و دلنشین بر روی صحنه رفت. این دلقک قبل ها در ایتالیا شخصیتی محبوب داشت.

دوبور تا آخرین سال از عمر خود (1846) به عنوان یک دلقک بر روی صحنه رفت این شخصیت دوست داشتنی، بی آن‌که حتی یک کلمه حرف بزند و تنها با استفاده از حالات صورت، تماشاچیان را به وجد می‌آورد.

نشان «اوه! چقدر فرانسوی!»

دوبور به عنوان پدر مایم در فرانسه شناخته می‌شود. اما این ژانر در طی سالیان سال توسط بازیگران صورت سفید تغییر پیدا کرد. پس از مرگ او بازیگری به نام پائول لگراند موفق شد به عنوان یک دلقک جدید در Théâtre des Funambules فعالیت کند.

او به نقش خود ابعاد احساسی و گریه آور می‌داد.

پائول همانند همکاران سابق خود، صورتش را سفید رنگ می‌کرد اما بر خلاف ظاهر آن‌ها که معمولا لباس های حجیم می‌پوشیدند، لباس‌های معمولی اش را بر تن می‌کرد.

در قرن بیستم فعالان تئاتر در فرانسه، از جمله  ژاک لوکوک و اتین دوکروکس، بیشترین نقش را در توسعه‌ی مایم به عنوان یک ژانر رسمی هنری داشتند.

هر دوی آنها جزئیات تئوری های مربوط به این سبک را کشف کرده و سپس نوشته های خود را منتشر کردند.

و در آخر، مشهور ترین هنرمند فرانسوی که در مایم فعالیت داشت، مارسل مارسو بود که اجرای ” به دلقک بی سر بزن” تحسین جهانیان را به همراه داشت.

در جنگ جهانی دوم و مقاومت فرانسه، او از هنر خود در مایم به شکل قهرمانانه ای استفاده کرد. اجرای صامت او به عنوان بیپ، ساعت ها کودکان یهودی را که در مرز قصد مهاجرت به سویتزرلند را داشتند آرام می‌کرد.

مایم قبل از سینمای ناطق، مایم و تصاویر متحرک

زمانی که مارسل کودک بود، تمرینات مایم را با تماشای فیلم های چارلی چاپلین آغاز کرد. در آن زمان، فیلم ها عاری از سخن بودند، و تکنولوژیه اضافه کردن صدا به فیلم ها وجود نداشت.

محدودیت های فناوری حاکم در آن زمان باعث شده بود که مایم حرف اول را در سینما بزند. اگر چه باستر کیتون و چارلی چاپلین صورت‌های خود را سفید رنگ نمی‌کردند اما به عنوان وارثان جدید این ژانر شناخته می‌شدند.

آن‌ها حرفه‌ی خود را به گونه‌ای سازگار کردند که قادر باشند تنها با استفاده از زبان بدن و ژست گرفتن یک داستان را نقل کنند.

در فرانسه، یک فیلم‌ساز و بازیگر به نام ژاک تاتی، در ابتدا به عنوان یک بازیگر مایم شهرت یافت و او در بسیاری از فیلم‌های خود این سبک هنری را تثبیت کرد.

او بیشتر به خاطر حرکات و شیرین‌کاری های بصری معروف شده است و دیالوگ های او تاثیر چندانی برشهرت او ندارد.

جهشی به حال حاظر: مایم در جهان حاظر

از زمانی که این رشته در قرن 15 در ایتالیا آغاز شد، وابستگی شدیدی به اجرای خیابانی داشت.

امروزه می‌توان هنرمندان رشته‌ی مایم را در مکان های شلوغ در مقابل تماشاگران در شهر های مختلف پیدا کرد. اما این ژانر خودش را در ادامه‌ی محبوبیت در نمایش های تئاتری را نشان داد.

داشتن شهرت بسیار زیاد و ناگهانی آن هم با وجود محدودیتی که برنامه‌ی گات تلنت ایجاد کرده بود، منجر به سفر کردن کمدین‌هایی

چون سم ویلز یا همان Tape Face شناخته شده به همراه هنرمندان معاصر و کمدین های مایم به سراسر دنیا شد. سم ویلز می‌تواند با نوار چسب باریک بر دهانش تماشاگران را به شدت بخنداند. بدون آنکه صدایی از دهانش خارج شود.

در گذشته نیز پیریک تنتوریاز مشهورترین و جدید‌ترین هنرمندان رشته ی مایمینگ در فرانسه بود.

نامزد قهرمانی سحر و جادو در سال 2015 در نمایش” مردی در قاب سفید” سحر و جادو را با جلوه ای خنده دار ترکیب می‌کند. امیدواریم روزی این نمایش هنری زیبا را در فرانسه ببینید.

منبع: وبسایت TheatreinParis

ترجمه: تیم هنری اکتو