معرفی و بررسی انوع ژانرهای سینمایی
اغلب کسانی که درسرتاسر دنیا به تماشای فیلم می نشینند علاقه شدیدی به یک گروه و ژانر خاص از فیلم ها دارند و یا از گروه یا ژانر دیگری متنفرند، در واقع این گونه افراد بر اساس مطالعه و نقد فیلم ها به این نتیجه نرسیده اند بلکه آنها را بر اساس نوع آن طبقه بندی کرده و خود را عادت داده اند که انتظارات خود را از فیلمهای مورد نظر بر اساس این نوع طبقه بندی ویژه شکل دهند،
بطور مثال فیلم های وسترن با سوارکاری تیراندازی و هفت تیر کشی همراه است، یا مثلا فیلم های علمی- خیالی درباره سفر به فضا، سفر در زمان، ربات هاو…است، هر یک از این انواع وگونه ها را در واقع می توان به عنوان ژانر متمایزی در نظر گرفت.
ژانرهای اصلی بر اساس عرف بینالمللی
وسترن، ترسناک، موزیکال، علمی-تخیلی، کمدی، گانگستری و جنایی هستند.
سایر رده بندی های شامل: حادثه ای، ماجراجویی،پلیسی، جنایی(تریلر)، حماسی(درام های تاریخی) جنگی و ملودرام میشوند.
پایه و اساس واژهی ژانر
پایه و اساس واژهی ژانر به زمان (ارسطو) فیلسوف یونانی باز میگردد که در قرن چهارم پیش از میلاد، درام یا نمایش را به سه نوع تراژدی، کمدی و ساتیر تقسیم کرد.
ژانر
ژانر یک واژه فرانسوی است که در ادبیات به نوع یا گونه ادبی طلاق می شد.
ژانر های اصلی کلاسیک در ادبیات عبارت بودند از حماسی، تراژدی، جنایی، کمدی و هجو که با قرار گرفتن در کنار رمان یا داستان کوتاه نوع آنها را مشخص میکرد.
از دوران رنسانس اروپا تا قرن هجدهم میلادی، ژانرهای ادبی با دقت از یکدیگر متمایز بودند و از نویسندگان و مولفان انتظار میرفت که بر اساس قوانین و مقررات از قبل تدوین شده بنویسند و چهارچوب و شکل و اصول و قواعد آن که بطور کلی میان نویسنده و خواننده اثر پذیرفته شده، تبعیت کنند.به این ترتیب (ژانر) که به عنوان ابزاری آشنا برای طبقهبندی آثار هنری به کار گرفته شد.
در مطالعات سینمایی ژانر به گروهی از فیلم های سینمایی اطلاق میشود که در مجموعه ای از صفات مشخص و قواعد اساسی روایتی، سبکی و درون مایهای، اشتراک دارند.
البته هر فیلمی در یک ژانر مشخص، میتواند تمام صفات مشخص ژانری یا قواعد آن را نداشته باشد، ولی حداقل بایستی بعضی ازآن ها را دارا باشد.مثلا عناصر آشنای فیلم وسترن اسب، کابوی، تفنگ، بیابان های غرب آمریکا و شهرکهایی با خانههای چوبی است.
گاها اتفاق می افتد که برخی ژانرها مولفه های یکسانی داشته باشند و مولفه های شاخص هر ژانر است که آن را از دیگر ژانرها متمایز میکند.
با توجه به این که ساخت این فیلمها هزینه بالایی دارد این فیلم ها در آمریکا(هالیوود)ساخته میشود.
چرخه
دوران هایی را که ژانر در آن موفق است چرخه می نامند.
چرخه عبارت است از موفقیت و تاثیرگذاری گروهی از فیلمهای یک ژانر در یک دوران مشخص. چرخه ها وقتی می تواند اتفاق بیفتد که یک فیلم موفق موجی از فیلم های مشابه به وجود آورد.
ژانر علمی-خیالی
فیلم های ژانر علمی و خیالی آثاری هستندکه داستانشان در جهانی پیشرفته و غیر واقعی میگذرد و اکتشافات فناوریهای مدرن از عناصر اصلی آنها به شمار می روند.
دلایل رواج و توسعه ژانرهای علمی و خیالی در سینمای غرب
- قصه های فولکلور و محلی موجود در فرهنگ کشورهای اروپایی و ارتباط نزدیک فضای ذهنی ساکنان این کشور ها با قواعد غیر واقعی و خیالی این گونه قصه ها و افسانه هاست.
- اوج گیری نگارش داستانهای علمی خیالی در فضای ادبی قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم.
- انقلاب تکنولوژیک و صنعتی قرن نوزدهم است که مردم آن زمان را یک باره با قواعد و مسائل زندگی مدرن آشنا کرد و باعث شد مباحث مرتبط با نوآوری های تکنیکی به شکل فراگیر در بطن زندگی آنها وارد شود.
مولفه های فیلم های علمی و خیالی
سفر به فضا، سفر در زمان، ربات ها، فاجعه آخرالزمانی، بیگانه ها،کامپیوتر ها و ماشین ها
اولین فیلم ژانرعلمی تخیلی
آغازگر این ژانر فیلم (سفر به ماه) ساخته (ژرژ مه لیس)است که بر اساس رمان مشهور سفر به ماه نوشته ی ژول ورن ساخته شد.
از فیلم های این ژانرکه توسط کارگردانان صاحب سبک ساخته شدهاند میتوان به (آلفاویل) ساخته (ژان لوک گدار)
(فارنهایت )۴۵۱ ساخته (فرانسوا تروفو)
(ادیسه فضایی ۲۰۰۱) ساخته (استنلی کوبریک)
(تلقین) و (درمیان ستاره ای) کریستوفر نولان و… اشاره کرد.
ژانر وحشت
ژانر وحشت در سال های سینمای ناطق مبدل به یک ژانر مهم شد. اقتباس از آثار ادبی گوتیک مانند (فرانکشتاین) و (دراکولا) موضوع روز بود. استودیو های شرکت یونیورسال در این ژانر پیشتاز بود.
(مومیایی) ساختهی (کارل فروند) یکی از صاحب سبک ترین و تاثیرگذارترین فیلم های ترسناک آن سالها بود. در این فیلم، جسد مومیایی شده یک روحانی از مصر باستان در روزگار معاصر زنده میشود و میکوشد زنی را که گمان می کند روح جسم مرده اش را که در جسم او حلول کرده، بکشد.
فیلم مشهور دیگر این ژانر،فیلم (دراکولا) ساختهی (براونینگ) است.
مولفه های ژانر ترسناک
فروکاستن طرح داستانی، ترس، خشونت، رمز و راز، پایان باز و موجود اهریمنی
زیر ژانرهای فیلم ترسناک
- اسلشر(Slasher): قاتل روان پریش و استفاده از آلت قتاله برنده عناصر کلیدی این زیر ژانر هستند.
- اسپلتر(Splater): ناهنجاری اخلاقی و اجتماعی عناصر کلیدی آن هستند.
- جی هارور(J-horror):فیلم هایی در سینمای ژاپن که توجه ویژهای به ترس های متاثر از روح و اجنه دارد.
- جالو(Giallo): فیلم های در سینمای ایتالیا و متکی به فضاسازی و خلق حس و حالی هراسناک.
- کی هارور(K-horror): فیلم های در سینمای کره با مضامین روانشناختی، تکیه بر قصه ها و افسانه های فولکلور آسیای شرقی و داستان های روح محور.
- زامبی محورها(Zombie movies): زامبی به انسان های فاقدعقل و بدن روحی گفته میشود که بعد از مرگ جسمشان به تسخیر نیروهای جادویی در میآیند و با گاز گرفتن مردم دیگر را نیز آلوده میکنند.
ژانر فانتزی
فانتزی ژانری است که در صدد به تصویر کشیدن اموری که نه هنوز وجود دارند و نه عقل، فن و علم بشر از عهده خلق آن برمیآید.
مولفه های ژانر فانتزی
خلق منطق روایی منحصر به فرد، تقابل خیر و شر، تعلیق ناباوری، پدیده شگفت انگیز.
انواع فانتزی
- فانتزی فرادست(High Fantasy): تضاد آشکار و بدیهی با جهان واقعیت، لحن جدی و حماسی، ساختار داستانی: جستجو برای کشف یک معمای پیچیده، پیدا کردن گنجینه های گرانبها یا نجات جهان.
- فانتزی شمشیر و جادو(Sword And Sorcery Fantasy): در این زیر ژانر مبارزه های قهرمانان و طلسم های جادویی نقش کلیدی دارند.
- فانتزی ابرقهرمانی(Superhero Fantasy): داستان آدمهایی که به دلیلی نه چندان مهم صاحب قدرتی ناشناخته و حتی جادویی شدهاند و با استفاده از همین قدرت میتوانند به مقابله با شخصیتهای شرور بپردازند.
- فانتزی معاصر(Contemporary Fantasy): بر خلاف فانتزی های فرادست در جهانی غیر واقعی نمیگذرند و ماجرای تخیلی خود را در دل مناسبات و روابط عادی انسانها به تصویر می کشند.
ژانر کمدی
یک ژانر پرطرفدار که از ابتدای پیدایش سینما تا کنون و در دوران های مختلف سینما (صامت و ناطق) مخاطبان زیادی را به سمت سینما سوق داده است.
معادل فارسی این کلمه به عنوان سبک نمایشی، خنده دار است.
به ظاهر هدف کمدی خنده و تفریح است اما در حقیقت با مسائل جدی در شوخی میشود. در کمدی شخصیت قهرمانان و شکستهایشان بیشتر جنبهی شادیآور و عمدتاً سرگرمی دارد و معمولاً بیننده بدان توجه جدی نمیکند. تماشاگر از قبل میداند که فاجعهی بزرگی اتفاق نخواهد افتاد بلکه سیر حوادث در جهت کامرانی قهرمان یا قهرمانان است.
قهرمانان کمدی اکثراً افرادی از قشر متوسط یا پایین جامعهاند که در طول نمایش مرتکب اشتباهات یا رفتارهایی میشوند که مخاطب بر دردسرساز بودن یا اشتباه بودن این اهمال اشراف کامل دارد. (سطح آگاهی مخاطب از قهرمان در مورد مسایل و رخدادها بالاتر است و همین موجب خندهاست)
ارسطو مینویسد: “کمدی تقلید و محاکاتی است از اطوار و اخلاق زشت، نه این که توصیف و تقلید بدترین صفات انسان باشد؛ بلکه فقط تقلید و توصیف اعمال و اطوار شرم آوری است که موجب ریشخند و استهزاء میشود. آنچه موجب ریشخند و استهزاء میشود امری است که در آن عیب و زشتی هست، اما آزار و گزندی از آن (عیب و زشتی) به کسی نمیرسد.
انواع کمدی
- کمدی موقعیت: قرارگرفتن شخصیت ها در موقعیت های ناهمخوان و اشتباهی اصلی ترین تمهید این گونه کمدی ها برای خنداندن مخاطب است.
انوع کمدی موقعیت:
- تغییر موقعیت جنسیتی اسباب خنده بیننده را فراهم میآورد.
- با تعویض موقعیت های سنی و جابجا کردن جایگاه کودکان و بزرگسالان به هدف خود می رسد.
- با قرارگرفتن شخصیتهای آزادمنش در محیط های خشک و رسمی موقعیت های مضحکی خلق می شود.
- موقعیت نمایشی شخصیتهای امل و دهاتی را در دل بسترهای مدرن شهری قرار می دهند تا با استفاده از تضادهای ایجاد شده بین شخصیت و موقعیت جدید صحنه های خنده آور و بامزه ای خلق می کند.
- کمدی پارودی: برای خنداندن مخاطب ساختار خود را بر هجوفیلمهای محبوب و گاه مهم تاریخ سینما بنا می کنند و با تمسخر موقعیت های جدی آنها صحنههای صرفاً بامزه به نمایش میگذارند.
- کمدی سیاه : این فیلمها موقعیتهای ابزوردی دارند که جدیت و طنز را توأمان در خود جای میدهند و از مضامین و بسترهای داستانی ناهمخوانی با دیگر فیلم های کمدی استفاده می کنند.
- کمدی آنارشیستی: اینگونه کمدی ها را با شوخیهای کلامی اکثرا بداهه،جوک های مد روز و شیرین کاری های خلاقانه میشناسیم که توسط کمدین های جسور و حاضرجواب فیلم ها خلق می شوند و موجبات خنده مخاطب را فراهم میکنند.
- کمدی رمانتیک: عشق رمانتیک میان شخصیتهای زن و مرد و بروز بحران ها و ماجراهای جالب ناشی از آن از مهمترین نقش مایهی رایج در کمدی های رمانتیک است.
- کمدی اسکروبال: شخصیتهای شاد و شنگول که با بیخیالی در دنیایی پر از ثروت و شکوه به سر میبردند
- کمدی اسلپ استیک: خاستگاه(کمدیا دا آرته) واژه اسلپ استیک به معنای چوب های مکعبی شکل اشاره دارد که کمدینهای نمایش های میدانی به هم می کوبیدند تا با سر و صدای آنها بازارگرمی کنند و تماشاگران بیشتری را به سوی خود بکشاند.
- کمدی شرم آور: پیرنگ سست داستانی و کارگردانی سردستی درکنارشوخیهای کلیشهای جز تمهیدات اصلی این گونه فیلم ها است.
ژانر وسترن
وسترن مهم ترین ژانر سینمایی آمریکا تاسال ۱۹۶۰ و آمریکاییترین ژانر تاریخ سینما است. ژانری است که به اسطوره یک کابوی قهرمان و هفت تیرکش در غرب آمریکا در یک فضای قرن نوزدهمی را هم میپردازد. سرقت بزرگ قطار ساخته ی (ادوین.س.پورتر) اولین فیلم وسترن تاریخ سینما است. در فیلمهای وسترن اغلب قهرمان در دفاع از نظم و قانون علیه یک شخص یا یک گروه مبارزه میکند و در آخر نظم و تمدن را به غرب سرکش و وحشی می آورد.
ژانر نوآر
یک ژانر سینمایی آمریکایی که در دهه ۱۹۴۰ میلادی رواج پیدا کرد.
«نوآر» واژهای فرانسوی است به معنای «تیره» و«تلخ» و نخستین بار برای فیلمهای تلخ و بدبینانهی فرانسوی متعلق به سبک رئالیسم شاعرانه که موضوع آن درباره ی تبهکاران بود و بیشتر در مجلات فقیرنشین و حومه پاریس می گذشت، به کار رفت.این ویژگی ها چند سال بعد در یک سری فیلم های آمریکایی جانی تازه گرفت.
فیلم هایی غالبا گانگستری با داستانهای روانشناسی که طرح کلی نورپردازی آن به شدت تیره رنگ بود. قصد و هدف فیلم های «نوآر» این بود که حالت ناخوشایندی خاصی در تماشاگر پدید آورند. ابهام اخلاقی، جنایت پیچیدگی موقعیتها و انگیزهها و در سطح کلی تر پیچیدگی پلات، احساس ترس و عدم امنیت را در تماشاگر پدید میآورد.
نویسنده: امیرسالار رجبی
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.