تفاوت بازیگری سینما و تئاتر : شکسپیر فیلمنامه نمی‌نویسد

تفاوت‌های مهمی بین بازیگری سینما و بازیگری تئاتر وجود دارد که باید آموخته شوند.

لارنس اولیویه، مریل استریپ، دنیل دی‌لوئیس، مارلون براندو، جودی دنچ، پل نیومن و … .

لیست این بازیگران همچنان ادامه دارد. اما وجه اشتراک همه آن‌ها چیست؟ تمام آن‌ها کارشان را به عنوان بازیگر تئاتر شروع کردند، اما برای بردن جایزه اسکار بازیگری سینما شناخته می‌شوند. واضح است که مسیر حرفه‌ای این بازیگران، ما را به این نتیجه می‌رساند که مهارت‌های بازیگری که در تئاتر آموخته می‌شوند، می‌توانند در فیلم مورد استفاده قرار بگیرند. (و بالعکس) به عبارت دیگر، بازیگری است. چه روی صحنه و چه در جلوی دوربین.

با این حال، تفاوت‌های مهمی بین بازیگری سینما و بازیگری تئاتر وجود دارد که باید آموخته شوند. تفاوت بازیگری سینما و بازیگری تئاتر را می‌توان مشابه تفاوت بین نقاشی آکریلیک و رنگ روغن دانست. نقاش همان نقاش است، اما مدیوم او تغییر کرده است. بنابراین، روند کار او هم تغییر خواهد کرد.

برای یک بازیگر، آگاهی از تفاوت در محیط، مکان و متن تئاتر و فیلم، برای تبدیل شدن به یک بازیگر همه‌کاره بسیار مهم است.

تفاوت محیط در بازیگری تئاتر و بازیگری سینما

تئاتر یک هنر پرورش‌دهنده و سازنده است. بهترین تولیدات تئاتری بر اثر تمرینات زیاد، هماهنگی بازیگران و جنرال‌های صحنه‌ای زیاد قبل از اجرا تولید می‌شوند. بازیگران تئاتر به آرامی با نقش‌های خود آشنا می‌شوند و تا زمان اجرای عمومی، ده‌ها بار تمرین کرده‌اند.

در نقطه مقابل، صحنه‌های فیلمبرداری مکان‌هایی شلوغ و پر از عوامل متخصص و هنرمندان گران‌قیمت هستند. برای یک بازیگر، حضور در این محیط چالش‌های متعددی به همراه دارد. برای شما زمان کمی اختصاص داده خواهد شد. کارگردان ممکن است با بازیگران برخی نقش‌های کوچک اصلاً صحبت نکند. بازیگران سینما با این فرض انتخاب می‌شوند که این افراد از قبل برای حضور در مقابل دوربین آماده هستند.

آماده‌سازی دربازیگری تئاتر و بازیگری سینما به یک اندازه مهم است، اما روند آماده‌سازی بسیار متفاوت است. علاوه بر این، سرعت فیلمبرداری بازیگران را تحت فشار قرار می‌دهد تا کار خود را هرچه سریع‌تر انجام دهند. علی‌الخصوص بازیگران تئاتر ممکن است سرعت انجام دادن کارها در یک فیلم را بسیار زیاد ببینند. بنابراین در هنگام بازی در یک فیلم جدید، آماده و انعطاف‌پذیر باشید.

تفاوت مکان در بازیگری تئاتر و بازیگری سینما

تفاوت مکان فیزیکی بین تئاتر و فیلم یکی از بزرگترین موانع برای بازیگرانی است که در حال ورود به یک مدیوم متفاوت هستند. اغلب گفته می‌شود که بازی بازیگران تئاتر «گل‌درشت» یا «اگزجره» و بازی بازیگران سینما «ناتورال» یا «طبیعی» است. این تفاوت بین بازیگری سینما و بازیگری تئاتر، نتیجه مکان‌ متفاوتی است که بازیگران در آن قرار می‌گیرند.

در یک تئاتر، بازیگران و تماشاگران به اندازه چند متر در یک سالن کوچک و چند صدمتر در یک سالن بزرگ با هم فاصله دارند. همه مخاطبان می‌خواهند کنش‌های روی صحنه را ببینند و دیالوگ‌ها را بشنوند. بنابراین بازیگران تئاتر باید حرکاتی اغراق‌آمیز داشته باشند و با صدای بلند حرف بزنند تا این شکاف را پر کنند.

در سمت دیگر، فیلم‌ها برای از بین بردن فاصله بین بازیگر و مخاطب از دوربین استفاده می‌کنند. حضور دوربین، نورهای مختلف، میکروفون‌های ضبط صدا، جلوه‌های ویژه و موسیقی، همگی در بهبود عملکرد بازیگر نقش دارند. بنابراین بازیگر نیازی به اضافه‌کاری ندارد. دوربین‌ها کوچک‌ترین حرکات بازیگر، حتی پلک زدن و مکث‌های کوتاه او را ثبت می‌کنند؛ چرا که در فیلم، هدف بازیگر بازسازی واقعیت است. ادای دیالوگ بازیگر با دیگر بازیگران همانطور است که صحبت‌های عادی آن‌ها در زندگی روزمره آن‌طور است و این موضوع در مورد ژست‌هایشان هم صدق می‌کند.

 تفاوت متن (فیلمنامه و نمایشنامه) در بازیگری تئاتر و بازیگری سینما

وقتی تماشاگران وارد سالن تئاتر می‌شوند، می‌دانند که باید چه انتظاری داشته باشند؛ زیرا نمایشنامه‌ها به طور مکرر اجرا می‌شوند و متن آن‌ها برای خواندن در دسترس عموم قرار دارد. به این فکر کنید که رومئو و ژولیت (اثر شکسپیر) چند بار در سراسر جهان اجرا شده است؟ هزاران هزار بار، تا جایی که این داستان به یک نماد فرهنگی تبدیل شده است. چنین شناختی باعث ایجاد توقع در مخاطب می‌شود. آن‌ها می‌خواهند داستانی را که با آن آشنا هستند ببینند و تغییرات بسیار کمی را تحمل می‌کنند.

زیبایی (و سختی) فیلم در سینما و تلویزیون این است که فیلمنامه‌ها برای اولین بار است که تولید می‌شوند. هیچ اجرایی از آن فیلمنامه در گذشته وجود ندارد که بتوان کار را با آن مقایسه کرد و مخاطب از قبل هیچ تصوری از این‌که شخصیت‌ها باید چه شکلی به نظر برسند یا چه صدایی داشته باشند، ندارد. این تفاوت بازیگری سینما و بازیگری تئاتر، یکی از مهم‌ترین تفاوت‌ها است، چرا که به بازیگران سینما آزادی عمل بیشتری در بازی می‌دهد. هیچ مخاطبی متوجه نمی‌شود که شما دیالوگتان را بداهه گفته‌اید یا بخشی از آن را فراموش کرده‌اید. تنها چیزی که در بازی مقابل دوربین اهمیت دارد، بازی طبیعی است.

بسیاری از بازیگران برنده اسکار کار خود را از تئاتر شروع کردند و بعدها وارد سینما و تلویزیون شدند. تکنیک‌ها، مهارت‌های بازیگری و تجربیاتی که یک بازیگر در یک مدیوم به دست می‌آورد، می‌تواند به خوبی در یک مدیوم دیگر ترجمه شود. با این حال، دانستن ویژگی‌های منحصر به فردی که صحنه تئاتر را از پرده سینما متفاوت می‌کند، برای تضمین آمادگی بازیگر ضروری است.

تفاوت‌های تکنیکی بازیگری سینما و بازیگری تئاتر

تفاوت بین بازیگری سینما و بازیگری تئاتر می‌تواند تسلط بازیگر بر هر تکنیک را دشوار کند. اما اگر تفاوت‌ها را درک کنید و برای تمرین وقت بگذارید، می‌توانید در هر دوی این‌ها عالی باشید! در این‌جا سه تفاوت اصلی در تکنیک بازیگری سینما و بازیگری تئاتر آورده شده‌اند.

حالات چهره و زبان بدن

بزرگترین تفاوت بازیگری سینما و بازیگری تئاتر، در فاصله بین بازیگر و مخاطب است. همان‌طور که پیشتر گفته‌شد، مخاطبان ردیف‌های آخر سالن تئاتر از بازیگران توقع دارند که حالت‌های بدنی و حرکات صورتشان را به شکلی اغراق‌آمیز اجرا کنند تا همه مخاطبان ببینند که چه اتفاقی می‌افتد. به عنوان مثال، بازیگران تئاتر نمی‌توانند با ریختن تنها یک قطره اشک ابراز غم کنند، زیرا فقط تماشاگران ردیف اول این را می‌بینند.

با این حال، هنگام بازی برای سینما و تلویزیون، دوربین می‌تواند تا یک سانتیمتری بازیگر به او نزدیک شود، که این موضوع فاصله بین مخاطب و بازیگر را کاهش می‌دهد. به همین دلیل، بازیگران سینما باید از بیان و زبان بدن ظریف، کنترل‌شده و طبیعی استفاده کنند. «بازی‌های تئاتری» اگزجره و اغراق‌آمیز بر روی پرده‌سینما ناخوشایند و احمقانه به‌نظر می‌رسند.

آماده‌سازی و اجرا

در اجرای زنده تئاتر، بازیگر فقط یک بار فرصت دارد تا کاری را درست انجام دهد! بازیگران باید اطمینان حاصل کنند که دیالوگ‌هایشان را کلمه به کلمه حفظ هستند و باید برای هر اجرا، آن‌ها را به طور دقیق و با بیان واضح ادا کنند. در تئاتر موزیکال، بازیگران باید در اولین تلاش، نت‌ها و ترانه‌های خود را به درستی بنوازند و بخوانند. در حین اجرای زنده تئاتر، هیچ تکراری وجود ندارد!

در بازیگری مقابل دوربین، بازیگران به اندازه چندین «برداشت» فرصت دارند تا یک صحنه را به درستی اجرا کنند. اگر دیالوگشان را فراموش کنند، آن‌ها را خطی و بدون حس ادا کنند یا کلمات را جابجا بگویند، صحنه کات می‌خورد و بازیگر می‌تواند بازی‌اش را دوباره انجام دهد. در همه جای صحنه فیلمبرداری میکروفون‌هایی وجود دارد تا صداها را ضبط کند. در مراحل پس از تولید، بازیگران اغلب وارد استودیو می‌شوند تا اشتباهاتی را که در طول فیلمبرداری مرتکب شده‌اند، برطرف کنند.

انتظار هر اتفاق غیرمنتظره‌ای را داشته باشید

علی‌رغم همه آماده‌سازی‌هایی که برای تولید کار صحنه‌ای انجام می‌شود، بازیگران باید همیشه برای جمع و جور کردن مشکلاتی که در اجرا پیش می‌آید، آماده باشند. بگذریم که در تئاتر تقریباً همیشه این اتفاق می‌افتد! ممکن است یک اکسسوار گم شده باشد، یک وسیله در صحنه فراموش شده باشد، لباس بازیگر در حین اجرا پاره شود، یا هر اتفاق دیگری. مهم نیست که چه اتفاقی می‌افتد، نمایش باید ادامه پیدا کند! در پی این تفاوت بین بازیگری سینما و بازیگری تئاتر، بازی در سینما ممکن است برای بازیگران تئاتر آسیب‌زا باشد. آن‌ها باید هر بار که برای اجرا روی صحنه تئاتر می‌روند، همان انرژی بالا را داشته باشند.

در فیلم، صحنه‌ها و سکانس‌های فیلمنامه پشت سر هم و بر اساس توالی اتفاقات داستان ضبط نمی‌شوند. به دلیل نگرانی‌های بودجه، راکورد فیلمبرداری در ساعات مختلف روز یا آب و هوا، یک بازیگر ممکن است مجبور شود در صحنه‌ای بدود و جیغ‌های بلند بکشد و بلافاصله پس از آن در یک صحنه غم‌انگیز با احساسات عمیق بازی کند. بازیگر زمان کمی برای تخلیه احساسی و ریست کردن خود دارد و باید با تغییرات فی‌البداهه فیلمنامه کنار بیاید. برخی اوقات، بازیگر مجبور است که یک بخش جدید از فیلمنامه را با سرعت زیادی حفظ کند.

بازیگری سینما و بازیگری تئاتر، هر دو می‌توانند حاوی تجربیات مفیدی باشند، و بازیگران توانمند با کمی تمرین، می‌توانند به سرعت برای استفاده از تکنیک‌های مورد نیاز برای بازی در هر محیط، آماده شوند.

نویسنده: مهدی یوسفی مهر

اکتو پلتفرم جامع فعالان تئاتر و سینما